Ons Stresssysteem

Stress is een begrip wat niet zo makkelijk te omschrijven is. Hetzelfde geldt voor pijn maar we weten wel wat het is en hoe het voelt. Stress betekent oorspronkelijk de hoeveelheid druk die je op een metaal kunt uitoefenen totdat het scheurt. In wetenschappelijke kringen wordt stress als volgt beschreven: een gebeurtenis die ertoe leidt dat een systeem uit balans wordt gebracht, zodat het natuurlijk aanwezige evenwicht wordt verstoord.

M.a.w.; hoeveel eenheden druk kan een mens hebben voordat er iets knapt?

Stress kan accuut optreden en weer afvloeien maar ook lang aanhouden en blijvend in het lichaam zitten.

We kennen stress dus ook in situaties op materialen, bijvoorbeeld een pijl afschieten op een glas.  Korte hevige, acute stress wanneer een pijl razendsnel op een glas afschiet en kapot gaat, is net zo slecht als langdurige (chronische) stress; bijvoorbeeld staal op een brug die uiteindelijk instort. Beide vormen zijn even gevaarlijk maar de langdurige vorm is verraderlijker, omdat het geleidelijk gaat en daardoor minder opvallend is, sluipender dus. 

Bij mensen en dieren werkt dit hetzelfde.

Acute stress kan leiden tot verstoringen in ons evenwicht met consequenties voor ons functioneren en ons welbevinden. Meestal ben je je ervan bewust dat er sprake is van stress en daardoor voorbereid op mogelijke nadelige gevolgen ervan.

Langdurige, sluipende stress merk je vaak niet op; chronische stress van bijvoorbeeld overbelasting op het werk, in combinatie met het thuis draaiende houden van een huishouden, kan zo geleidelijk gaan dat stresstoename onopgemerkt blijft. Tot het moment, net als het voorbeeld van de brug, het staal knapt en de brug plots instort.

Stress komt heel vaak voor, voortdurend zelfs. En of we het leuk vinden of niet, het is niet te vermijden. Het hoort bij het leven net als dag en nacht. We hebben ook stress nodig; om die deadline te halen of die sportprestatie te leveren en om snel de weg over te steken als er een auto op ons af komt. Ons lichaam beschikt over een ingenieus mechanisme om met stress om te gaan. Het is een ingewikkeld maar effectief systeem en heeft 1 doel: het bestaande evenwicht zo snel mogelijk herstellen. Dit evenwicht kent basale functies zoals: hartslag, bloedsomloop, ademhaling, zuurstof naar allerlei organen etc.

VECHTEN, VLUCHTEN 

Ons lichaam heeft een autonoom zenuwstelsel en bevat 2 delen: het sympatische en het parasympatische zenuwstelsel; het zogenoemde gaspedaal en het rempedaal. Als er sprake is van een bedreigende situatie wordt door de amygdala de sympathische stressreactie (vlucht-, vechtreactie) gestart. Het sympathische zenuwstelsel komt in actie en zet een serie reacties in gang o.a; hartslag gaat omhoog, ademhaling versnelt, bloedverdeling verandert, cortisol, adrenaline en noradrenaline circuleren.

Wanneer de bedreiging (vroeger wanneer je een tijger in de ogen keek maar tegenwoordig een mes op je keel bij het pinapparaat of het zien van iets engs) voorbij is, zorgt het parasympatische zenuwstelsel ervoor dat het lichaam weer in balans komt; de relaxatierespons.

De parasympaticus stimuleert productie van andere hormonen die tegenover gestelde effecten hebben; hartslag en ademhaling dalen, bloedverdeling wordt gelijkmatig naar alle organen en systemen geleid. Alle systemen worden weer aangeschakeld en dit is merkbaar aan gapen, geeuwen, lagere spierspanning, zuchten, geborrel in maag en darmen.

Kortom de stressrespons (vlucht-, vechtreactie) gaat aan bij elke bedreiging, zowel van buitenaf maar ook van binnenuit. Dus de reactie gaat aan bij werkelijke bedreiging en lichamelijke verwonding maar dus ook bij bedreigende gedachten kortom vermeende bedreiging. Voor onze hersenen maakt het niet uit of een situatie echt is of niet.

Dit is de voornaamste reden waarom mensen chronische stress kunnen hebben, zonder daadwerkelijk in een chronische, wel of niet levens bedreigende situatie zitten.

OF BEVRIEZEN

Bij de verstarreactie (bevriezing) gebeurt er iets bijzonders; zowel de sympaticus als de parasympaticus worden tegelijk maximaal geactiveerd. (alsof je tegelijkertijd plankgas geeft en volle bak op de rem trapt) Hiermee wordt het lichaam gevoelloos door een vloedgolf aan endorfinen. Je voelt letterlijk niets meer, zowel lichamelijk (pijn) als geestelijk (emoties). Dit uit zich als verstarring in lichaamshouding, starende afwezige blik, stokkende ademhaling. Je bent niet meer aanspreekbaar.

De vlucht-, vecht- en bevriesreactie is eenvoudigweg ontstaan om de kans op overleving van het individu te vergroten en daarmee de soort in stand te houden.

 

SCHADE

Daarom is het van essentieel belang dat dit stresssysteem niet te lang actief blijft, omdat het dan schade toebrengt ipv voordeel oplevert. Langdurige verhoging van cortisol leidt tot afbraak van spierweefsel, tot suikerziekte, fatale infecties en zeer relevant voor depressies; tot schade in onze hersenen.

 

Als je bijvoorbeeld na weken, maanden, jaren nóg de emoties voelt van een bepaalde situatie wanneer je er aan denkt of over praat, betekend dat die stress in je lichaam zit en schadelijk voor je lijf is.

 

IN HET KORT:

Bij trauma, stress of bedreiging:

- Amygdala slaat aan

- Thalamus en/of Hippocampus bepalen of er alarm is

- Sympathisch zenuwstelsel gaat aan

- Vlucht, Vecht, Bevries of Meebewegen modus gaat aan

- Bij sterk of herhaald trauma groeit de amygdala, de neo-cortex (het cognitieve brein) groeit niet mee

- Jeugdtrauma, tot ongeveer 6 jaar, is het cognitieve brein niet ontwikkeld, het emotionele brein wel

 

MET EFT:

- Activeren we het parasympatische zenuwstelsel (dus directe ontspanning)

- Bevries respons wordt geneutraliseerd; emotieregulatie

- Cortisol levels worden verlaagd; het stresshormoon daalt

- Gene expressie verandert (genetisch)

- Inzichten: nieuwe informatie kan worden verwerkt en vervangt 'oude' patronen, ideeën en overtuigingen

 

JE LICHAAM, EN DUS OOK JE BREIN, KAN NIET HELEN ALS HET NIET ONTSPANT!!!

 

Neem ook eens een kijkje op mijn Blogs